SUPERVISIE OVER WERK EN LEVEN

Supervisie als kompas

Begeleiding op het Snijvlak van Leven en Werk

In een wereld waarin professionaliteit vaak wordt afgemeten aan meetbare resultaten, cijfers en competenties, kan begeleiding soms verworden tot een technisch proces: gericht op het oplossen van problemen, bijsturen van gedrag of optimaliseren van vaardigheden.

Dat is niet waar supervisie over gaat. Supervisie is een benadering die dieper gaat – eentje die niet alleen kijkt naar wat iemand doet, maar ook naar wie iemand is en hoe die persoon zijn of haar bestaan ervaart.

Uiteraard is dat ook afhankelijk binnen welke context supervisie plaatsvindt.

Existentiële vragen kunnen zich in allerlei levensfasen voordoen. In de periode van beroepsontwikkeling, loopbaan, functie verandering, integratie met je rol in je privé leven.

Supervisie is een vorm van begeleidend leren waarin de focus ligt op het onderzoeken van de menselijke beleving achter het professionele handelen.

Het vertrekpunt is dat werk altijd verweven is met ons bestaan als geheel: onze waarden, onze angsten, onze keuzes en onze zoektocht naar betekenis.

De existentiële invalshoek richt zich op fundamentele thema’s zoals:

  • Vrijheid en verantwoordelijkheid – Welke keuzes maak je en welke laat je liggen?
  • Grenzen en eindigheid – Hoe ga je om met beperkingen, verlies en vergankelijkheid?
  • Zingeving – Waarom doe je wat je doet?
  • Authenticiteit – In hoeverre handel je in overeenstemming met je eigen waarden?

Het vraagt:

“Hoe verhoud jij je tot de situatie? Wat zegt dit over jou als mens?”

Als supervisor ben ik een medereiziger die uitnodigt tot reflectie. Er is ruimte voor stiltes, voor onzekerheid en voor vragen die niet altijd eenduidig beantwoord kunnen worden.

Hoe ziet een sessie eruit?

  1. Ervaringsverhaal – De supervisant deelt een recente werkervaring die hem of haar heeft geraakt.
  2. Verdieping – In plaats van direct naar een oplossing te zoeken, wordt er stilgestaan bij gevoelens, betekenissen en onderliggende overtuigingen.
  3. Existentiële thema’s – Samen wordt onderzocht welke grotere levensvragen meespelen.
  4. Persoonlijke positionering – De supervisant reflecteert op zijn of haar eigen rol, keuzes en waarden.
  5. Integratie – De uitwisseling heeft nog wat tijd nodig om in de dagdagelijkse gang die volgt de nieuwe inzichten en handelingsperspectieven te laten wortelen.

Voor wie is existentiële supervisie geschikt?

  • Professionals in zorg, onderwijs of hulpverlening die regelmatig met menselijke kwetsbaarheid, ethische kwesties geconfronteerd worden.
  • Coaches, therapeuten en leidinggevenden die hun zelfkennis willen verdiepen.
  • Iedereen die merkt dat de kern van zijn werk verbonden is met persoonlijke waarden en bestaansvragen.

In een tijd waarin werkdruk hoog is en veel professionals kampen met vermoeidheid of zinverlies, biedt supervisie een rustpunt. Het is een plek waar niet de productiviteit centraal staat, maar het mens-zijn zelf.

Het helpt om:

  • Bewuster keuzes te maken
  • Om te gaan met onzekerheid
  • Te werken vanuit innerlijke overtuiging in plaats van externe druk
  • Te ontdekken wat jou werkelijk drijft

Supervisie is vorm van begeleiding bij existentiële vraagstukken, voor wie zijn werk en leven niet als twee losse werelden ziet. Het nodigt uit tot moed: de moed om vragen te stellen waarop geen snelle antwoorden bestaan, en de moed om jezelf daarin onder ogen te zien.

Zoals de Deense filosoof Kierkegaard ooit schreef:

Het leven kan alleen achterwaarts begrepen worden, maar het moet voorwaarts geleefd worden.”

In supervisie leer je dat voorwaarts leven met meer bewustzijn, diepgang en verbinding.

SUPERVISIE ALS KOMPAS

SUPERVISIE ALS KOMPAS 

In de hectiek van het dagelijkse werk, waarin professionals continu schakelen tussen cliëntvragen, systeemdynamieken, beleidskaders en persoonlijke betrokkenheid, is het van levensbelang om ruimte te creëren voor reflectie.

💡Supervisie biedt die ruimte.

✅ Het unieke aan supervisie is de focus op het verdiepen van professioneel handelen door zelfonderzoek.

✅ Het gaat om leren in het werk – en vooral: over jezelf in het werk. Thema’s als grenzen stellen, omgaan met macht en onmacht, emoties in de hulpverleningsrelatie, morele dilemma’s en zelfzorg komen vaak aan bod.

💡Van essentieel belang voor starters. In elke levensfase komen thema’s terug.

💡💡Waarom is supervisie essentieel?

✅ Zelfreflectie = vakbekwaamheid

In sectoren waar de mens centraal staat, zoals de jeugdhulp, GGZ of het sociaal werk, is zelfreflectie geen bijzaak, maar een kerncompetentie. Supervisie helpt om patronen te herkennen en voorkomt dat je persoonlijke thema’s onbewust invloed hebben op professioneel gedrag.

✅ Omgaan met complexiteit en morele druk.

Professionals opereren in een speelveld van hoge verwachtingen, beperkte middelen en botsende belangen. Supervisie biedt ruimte om deze spanningen te onderzoeken en morele veerkracht te ontwikkelen.

✅ Voorkomen van overbelasting en uitval.

Burn-out en morele stress zijn reële risico’s in de hulpverlening. Supervisie helpt signalen te herkennen. Door structureel stil te staan bij de impact van het werk en bij het omgaan met grenzen, draagt supervisie bij aan vitaliteit en werkplezier.

✅ Versterken van professionele identiteit.

Veel professionals bevinden zich in continue veranderingen. Dan is het cruciaal om je professionele kompas scherp te houden. Supervisie ondersteunt bij het (her)vinden van jouw plaats, waarden en kracht als professional.

✅ Investeren in kwaliteit en behoud.

Werkgevers, opleidingsinstellingen en beroepsverenigingen erkennen dit belang steeds vaker. In diverse beroepsprofielen is supervisie opgenomen als voorwaarde voor (her)registratie en kwaliteit.

✅ De kwaliteit van de hulpverlening.

Supervisie is niet alleen voor de professional zelf, maar heeft haar doorwerking  op iedereen die deze professional nodig heeft.

Meer weten over supervisie?

INTERVISIE TIP: VERSTAND EN GEVOEL

“Wat maakt dat deze situatie mij blijft raken, ondanks dat ik professioneel juist heb gehandeld?”

Een intervisievraag die herkenbaar is bij alle deelnemers. Een maatschappelijk tendens komt voorbij voordat we naar de eigen cirkel van invloed gaan.

💡 We starten met verhelderende vragen om duidelijk krijgen wat er feitelijk gebeurd is, welke professionals stappen er zijn gezet en hoe de inbrenger dat ervaren heeft.
🍀 Zoals. “Wat heb je gedaan om de situatie goed af te ronden?”
💡 Vervolgens stellen we verdiepende vragen om te onderzoeken wat er in de geraaktheid speelt — welke waarden, overtuigingen of persoonlijke thema’s meespelen.
🍀Zoals. “Welke behoefte van jou blijft onvervuld in deze situatie? (erkenning, betekenis, afronding?)”
💡 In de reflectie door de groep (herkenning, hypotheses, geen advies) spiegelden de deelnemers op respectvolle wijze terug wat zij herkennen of vermoeden.
🍀Zoals. “Soms voel ik me schuldig als ik iemand moet ‘achterlaten’ in een situatie die nog niet veilig voelt.”
💡Terug naar de inbrenger om de inzichten, ondersteuning of een handeling perspectief op te halen.?
🍀Na de inbrenger delen ook andere deelnemers hún inzichten. N.a.v:
🌿 Wat heb je ontdekt over jezelf of over je professionele houding?
🌿 Wat neem je mee?
🌿 Wat ga je doen?
🫶 Perfectionisme, (super)ego, hoge lat, het systeem versus eigen systeem, overdracht-tegenoverdracht komen allemaal voorbij. Een rijke opbrengst voor iedereen.

De kracht van intervisie ligt in de mogelijkheid om samen verder te willen kijken dan de herkenning of bevestiging.

Wil jij intervisie implementeren, verdiepen of methodisch begeleiden? Laat me weten in de reacties of stuur me een DM.

Vanuit ME-WE E-Learning bied ik online trainingen, tools en opgeleide intervisie begeleiders.

Invloed

Heb ik invloed in de samenwerking?

Iedereen vindt het fijn om een waardevolle bijdrage aan te leveren. Waardering te ervaren om wie je bent, wat je weet en wat je doet. En dat geldt niet alleen voor ons gewone dagelijkse leven, maar ook voor het samenwerken in een team. Sterker nog: weten dat wat jij als teamlid bijdraagt, van invloed is op de uiteindelijke resultaten, is één van de basisvoorwaarden voor een samenwerking.

Voelen dat je invloed hebt…

Net als bij de andere basisvoorwaarden voor een goed lopende samenwerking, is invloed hebben iets relationeels. Het is een combinatie van communiceren, deel van een groep zijn en fijne onderlinge verhoudingen. Het raakt aan het gevoel van veiligheid en vertrouwen in elkaar.

In een samenwerking die goed loopt, hebben alle teamleden namelijk zeggenschap. Iedereen doet ertoe. En iedereen krijgt de kans om haar of zijn professionele opvattingen uit te dragen. Je voelt als teamlid de erkenning van jouw kwaliteiten, talenten en expertise. Je weet dat anderen je serieus nemen en naar jouw mening luisteren. Je bent geen toeschouwer vanaf de zijlijn. Je stuurt mee en levert een bijdrage aan het geheel. Ieder lid heeft zo het gevoel invloed te hebben op wat er speelt en besloten wordt.

Het verschil tussen mening en invloed

Het is bij deze basisvoorwaarde voor een samenwerking wel belangrijk te beseffen dat er een verschil is tussen een mening hebben en de uitkomst van een samenwerking bepalen. ‘Invloed hebben’ is niet hetzelfde als verwezenlijken wat jij denkt of vindt.

Wat ‘invloed hebben in een samenwerking’ wel is, is weten dat er aandacht is voor jouw professionele opvattingen en dat jouw kwaliteiten en ervaring meegenomen worden. Die inbreng vanuit verschillende perspectieven leidt per slot van rekening tot betere resultaten.

Geen zeggenschap hebben

Natuurlijk zijn er situaties in de praktijk waarin een teamlid het gevoel heeft weinig tot geen invloed te hebben. Dat kan het geval zijn als een nieuw lid deel wordt van een al bestaand team, zeker wanneer het jongere mensen betreft. Lang niet altijd wordt er vanaf de eerste dag meteen naar hun mening of ervaring geluisterd wordt. En de kans bestaat dat ze de opmerking “Ik spreek je over 2 jaar nog wel eens” te horen krijgen als ze hun mening naar voren brengen.

Maar ook in bestaande teams kunnen teamleden het idee hebben niet van belang te zijn. Onderlinge verhoudingen of groepsdynamieken kunnen hier de oorzaak van zijn. Ze worden in het team niet gevraagd hun mening kenbaar te maken over een situatie. Of ze worden niet uitgenodigd wordt om een bijdrage te leveren. Zij hebben het gevoel niet gehoord te worden en hun professie niet te kunnen uitdragen.

Frustratie en sabotage

Wanneer een teamlid het idee heeft geen bijdrage te mogen leveren, heeft dit gevolgen voor zowel het individuele lid als het team als geheel. Elk teamlid brengt unieke kennis en ervaringen met zich mee, die waardevol zijn voor een samenwerking. Door bepaalde teamleden te beperken in hun bijdrage, wordt deze waardevolle input gemist.

Daarnaast leidt het gevoel van verminderde zeggenschap tot minder motivatie en betrokkenheid. Als je professionele mening er niet toe doet en je inbreng genegeerd wordt, leidt dat tot frustratie. Gefrustreerde teamleden kunnen de samenwerking saboteren. Met onderlinge spanningen, conflicten en een slechte werksfeer tot gevolg. En dat beïnvloedt uiteindelijk het hele team. Dat roept spanningen op en er ontstaat een negatieve spiraal.

Het gevoel van invloed helpen groeien

Het belangrijk dat teams ervoor zorgen dat alle teamleden zich gehoord voelen en de mogelijkheid krijgen een bijdrage te leveren. Een beetje sturing is daarbij noodzakelijk, zeker wanneer een teamlid het gevoel heeft geen zeggenschap te hebben. Betrek daarom een ander bewust bij het samenwerkingsproces, vraag stillere leden actief naar hun mening en vraag door in gesprekken.

Een begeleide inwerkperiode voor nieuwe teamleden is een constructieve oplossing. Zo’n periode is een belangrijke fase in de kennismaking en om elkaars ervaring en deskundigheid te leren kennen. Een nieuw teamlid krijgt een idee van de cultuur, ontdekt hoe de samenwerking in het team georganiseerd is en leert wat de formele en informele route is om invloed krijgen binnen het team.

Een goed samenwerkend team

Het gevoel invloed te hebben is essentieel voor het creëren van een goed lopende samenwerking. Blijf nieuwsgierig naar elkaar en naar elkaars opvattingen en ideeën over het project waarvoor je samen werkt. Het is voor ieders invloed binnen een team van belang een ​​omgeving te creëren waarin elk teamlid zich veilig en gewaardeerd voelt en zijn of haar vaardigheden en talenten kan inzetten.

 

Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen

Eerder schreef ik over het Zeven ogen model in supervisie. Geboeid door de complexe rol die je als supervisor hebt om mee te kijken naar de kwaliteit van de beroepsbeoefening van je supervisant. Vaak is deze in een mensgericht beroep werkzaam als arts, therapeut, begeleider, coach, manager of bestuurder. Ik vat deze taak als supervisor en leersupervisor op met het perspectief gericht op de beroepsidentiteit van de supervisant en de kwaliteit van de begeleiding naar de klant.

In supervisie kijk ik mee als supervisor met de supervisant, naar diens beroepsuitoefening, een professional die zichzelf inzet. Het werkzame bestanddeel is dan de relatie, ook wel de alliantie of werkrelatie genoemd. Is de relatie helpend in het herstel van de klant. 

Als supervisor kijk ik mee naar diens interventies, naar de relatie, naar de innerlijke ervaring van deze professional, naar het parallelproces met de doelgroep- team of organisatie – met de persoonlijke socialisatie, naar de relatie en het parallelproces tussen supervisant en supervisor, de innerlijke ervaring van de supervisant als startende professional en de bredere context van beroep of organisatie. in die zin spreek het Zeven ogen model me aan.

Meekijken met al deze ogen vraagt bewust in verbinding zijn met jezelf, met de ander en met de brede context. Jezelf op de onder- en bovenstroom kennen en blijven onderzoeken. Bewust zijn van wat in het ‘hier en nu’ en in het ’toen en daar’ beweegt. Dit gewaar zijn en expliciteren in de supervisie relatie.

Voor mij betekent het ook blijven leren, en blijven leren is blijven spelen. Onderzoeken, uitproberen, tegen het licht houden, bespreken in mijn intervisiegroep, schrijven, blijven lezen en speuren. op zoek naar sporen die mij verder helpen.

Zo kwam ik 2 artikelen tegen over de ontstaansgeschiedenis van supervisie. Een overzichtelijk artikel verschenen in het Tijdschrift begeleidingskunde van Louis van Kessel  en artikel naar aanleiding van de supervisieopleiding voor gezins- en relatie therapeuten door Marian Ploegmakers-Brug

Beide artikelen bieden mij verbinding met de wortels van mijn beroep en zetten mij aan het denken over de bagage die startende professionals meekrijgen om zichzelf als instrument in de begeleiding in te zetten.

Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen,
En waarom zou mij dan het leren vervelen?
Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken:
Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken;
’t Is wijsheid, ’t zijn deugden, naar welke ik haak.
(Van Alphen, 1787)

 

Belevingswandeling met supervisoren en coaches

8 juli organiseerde ik voor de LVSC regio Noord Brabant een belevingswandeling. Gedurende deze wandeling wisselden we gesprek af met ervaren en beleven. We onderzochten de elementen vuur, water, lucht en aarde. En stonden stil bij de kern van wie je bent in relatie tot je omgeving. Dit contact met jezelf en de ander is wat we aanspreken in begeleidingsvormen. Een impressie van beelden en gedichten is hier te vinden. 

Planning regiobijeenkomsten Brabant coaches en supervisoren 2015

voor en regio Brabant zijn de data gepland en is de inhoud bekend. Supervisoren en coaches kunnen zich opgeven via de site van de LVSC. De eerste workshop staat gepland op maandagavond 9 februari, is in ’s Hertogenbosch en gaat over Loopbaanopstellingen. Info en opgave via https://www.lvsc.eu/activiteitenoverzicht?field_region_tid%5B%5D=20